In een natuurinclusieve landbouw spelen landschapselementen een belangrijke rol. Door aanleg en onderhoud van landschapselementen wordt een groene infrastructuur op landbouwbedrijven in stand gehouden. Dat is belangrijk voor flora en fauna, versterkt het streekeigen karakter van het landschap en bevordert de functionele agrobiodiversiteit op het bedrijf.
Landschapselementen zijn elementen op en rond landbouwbedrijven die bestaan uit natuurlijke vegetaties. Te denken valt aan houtwallen, bomenrijen, kleine bosjes, overhoeken met ruige vegetatie en slootkanten.
Historische achtergrond
Landschapselementen bepalen de structuur van het landschap maar ook het verhaal en de identiteit van een streek. Ze hebben vaak een historische achtergrond: de invloed van de mens in het verleden op het landschap is er vaak in terug te vinden. Houtwallen speelden in het verleden bijvoorbeeld een belangrijke rol in de agrarische bedrijfsvoering voor de begrenzing van percelen. Door de schaalvergroting in de landbouw zijn veel landschapselementen verdwenen.
Landschapselementen zijn ook het onderkomen voor diverse dieren. Dat geldt voor vochtige grazige vegetaties in slootkanten, maar ook voor bomenrijen en houtwallen. Zo broeden vogels in bosjes en singels en zijn rietkragen van belang voor bijvoorbeeld dwergmuizen. Voor zowel natuurlijke vijanden van plaaginsecten als bestuivers vormen landschapselementen een belangrijke bron als voedsel, nestgelegenheid of schuilplaats en habitat om te overwinteren.
Natuurlijke vijanden
In het voorjaar bloeien houtachtige landschapselementen eerder dan akkerranden en leveren nectar en pollen voor natuurlijke vijanden zoals sluipwespen en zweefvliegen. Wanneer het gewas begint te groeien op de akker is er voldoende potentieel aan natuurlijke vijanden om plaagpopulaties te onderdrukken. Landschapselementen zorgen daarnaast voor schaduw en dat is belangrijk voor het vee.
Een netwerk van elementen dat op landschapsschaal over meerdere landbouwbedrijven kan ontstaan, kan een belangrijke rol spelen in het verbinden van natuurgebieden en zo in het versterken van de biodiversiteit. De afwisseling in landschappen draagt ook bij aan de beleving van landschapskwaliteit door inwoners en bezoekers van het gebied.
Een overzicht van maatregelen voor natuurinclusieve landbouw die boeren kunnen treffen op hun bedrijf en inzicht in de effecten van die maatregelen
De aanleg van een braakstrook op grasland kan een waardevolle toevoeging zijn om een beter leefgebied voor kievitkuikens te creëren. Dit blijkt uit de resultaten van het onderzoek dat bureau Altenburg en Wymenga vanaf april tot en met juni 2021 in opdracht van vereniging Noardlike Fryske Wâlden en de provincie Fryslân op zes verschillende locaties heeft uitgevoerd.
Dinsdag 2 november presenteerde onderzoeker Jelle Loonstra de eerste resultaten van het onderzoek. Dit gebeurde tijdens een avond voor de weidevogelbeheerders en gebiedsregisseurs van vereniging Noardlike Fryske Wâlden. Uit het onderzoek blijkt dat een braakstrook een vertragende invloed heeft op de vegetatieontwikkeling. Daarnaast is zowel het aantal als het totaalgewicht van de grote geleedpotigen, voedsel voor kievitkuikens, in braakstroken hoger dan op aangrenzend grasland.
Een eerlijke prijs voor ons voedsel moet een aantrekkelijk landschap opleveren, vindt rijksadviseur Berno Strootman. Boeren kunnen daarin een centrale rol vervullen. "Immers, bijna alle Nederlandse landschappen zijn gemaakt door boeren en dat ging goed tot na de Tweede Wereldoorlog", zegt Strootman.
Lees het artikel van Onno Havermans in Trouw.
